Waarom de protestactie tegen Jordan Peterson zichzelf in de voet schiet

Als het regent in Berkeley en Yale,
dan druppelt het in Amsterdam. Het uitnodigen van de Canadese psycholoog Jordan
Peterson in de UvA-interviewreeks Room for Discussion ontlokte een boze
protestbrief ondertekend door tachtig UvA-medewerkers en -studenten. (Peterson
heeft inmiddels op zijn site uitgebreid gereageerd.) In vergelijking met
sommige ideologische heethoofden aan de andere kant van de oceaan, zijn de
briefschrijvers relatief mild. Peterson mag het podium van de UvA van hen wel
beklimmen, maar niet zomaar en niet ongehinderd. Er moet een dubbele
intellectuele schutskring rondom hem gebouwd worden. Een kritische
gespreksleider volstaat niet, er moet een derde „deskundige gesprekspartner”
aanwezig zijn om de boodschap van Peterson te ontzenuwen. De motivatie daarvoor
is zo eenzijdig en ideologisch vooringenomen dat het gênant is om te lezen (en
dat zeg ik als zelf eerder links). Peterson heeft een „conservatieve”, „antifeministische”
en „‘politiek incorrecte’” levensbeschouwing. Ergo: daar moet iemand tegenover
met een progressieve, feministische, ‘politiek correcte’ levensbeschouwing,
wiens „geschiktheid” door de briefschrijvers zal beoordeeld worden. Pas dan kan
de Canadese psycholoog veilig op het argeloze UvA-publiek los gelaten worden.
Op zich zou een woordgemeen tussen
Jordan Peterson en een ideologische tegenstrever best boeiend zijn, misschien zelfs
spannender dan een interviewformule. Maar waarom zouden de organisatoren enkel
en alleen voor Peterson van hun vaste format afwijken? Ik heb de eregalerij van
Room for Discussion eens bekeken. Herinner je je nog het breed gedragen protest
toen Sylvana Simons te gast was in de interviewreeks? Weet je nog die open
brief waarin actievoerders eisten dat er wat rechts-conservatief tegengewicht
zou worden geboden aan haar ‘progressieve en politiek correcte wereldbeeld’? Ik
ook niet, want zulke protesten waren er niet. Toen de linkse econoom Thomas
Piketty te gast was om voor zijn wereldwijde vermogensbelasting te pleiten,
riep bij mijn weten ook niemand om er een rechtse Chicago Boy naast te zetten. Andere
gastsprekers die studentenprotest uitlokten waren – alweer voorspelbaar –
Thierry Baudet en Christine Lagarde.
De mensen die dit soort protestacties
ondersteunen, zijn ironisch genoeg vaak diegenen die in een staat van
ontkenning leven over de zorgwekkende linkse homogeniteit in de
geesteswetenschappen en sociale wetenschappen. Dan bekruipt me toch de vraag:
wat bezielt hen om zichzelf op deze manier in de voet te schieten? Als de briefschrijvers
willen dat lieden als Jordan Peterson samenzweringstheorieën blijven verslijten
over ‘postmoderne neomarxisten’ die universiteiten ‘infiltreren’, dan moeten ze
vooral zo verder doen met hun collectieve en eenzijdige acties tegen rechtse en
conservatieve sprekers.
Aan de universiteit hebben velen de
mond vol van ‘diversiteit’, van seksualiteit, van etniciteit, van gender. Maar
ze zien de belangrijkste vorm van diversiteit over het hoofd: die van ideeën.
Dat is schadelijk, want enkel door ideologische verdeeldheid kunnen we elkaars
vooroordelen en blinde vlekken corrigeren. De grootste blinde vlek van rechtse
denkers is op dit moment wellicht het klimaatprobleem. De ontkenning van
antropogene klimaatopwarming heeft vandaag niets meer met wetenschap te maken,
maar alles met een koppig ideologische achterhoedegevecht. Peterson heeft zich
niet uitgebreid in het klimaatdebat gemengd, maar het was voorspelbaar – gezien
zijn ideologische positie – dat hij onlangs vol instemming een misleidende
video van Prager University deelde – overigens geen universiteit – waarin volop
mist wordt gespuid over klimaatopwarming.
Maar ook links heeft haar
ideologische blinde vlekken, die leiden tot eigen vormen van
wetenschapsontkenning.. De ontkenning van biologische verschillen tussen mannen
en vrouwen bijvoorbeeld, aan afdelingen genderstudies en elders, is minstens
even onwetenschappelijk als de klimaatontkenning ter rechterzijde. En daar,
ironisch genoeg, kunnen de briefschrijvers misschien nog wat opsteken van iemand
als Jordan Peterson. Ik ben geen fan van Petersons religieuze mysticisme en
zijn masculiene peptalk, maar als de psycholoog over de biologie van man-vrouw
verschillen spreekt, zoals in het Channel 4-interview met Cathy Newman dat
viraal ging, dan legt hij gewoon helder en bedaard de huidige stand van
wetenschappelijke kennis uit. De briefschrijvers hebben het dan over de „absurde,
essentialistische, seksistische uitspraken” van Peterson, waarmee ze perfect de
bio-allergie illustreren die vandaag in zwang is in grote delen van de
menswetenschappen. Dat de briefschrijvers dat „seksisme” als reden aangeven om
Peterson geen forum te gunnen, is net het beste argument om hem dat forum wél
te geven.
Het siert de organisatoren van Room
for Discussion dat ze iemand uitnodigen waarmee de meesten het wellicht grondig
oneens zijn. Tegenstemmen zijn nodig om vastgeroeste ideeën te doorbreken, maar
in de huidige academische context is precies iemand als Jordan Peterson een tegenstem
bij uitstek.
Beste UvA-academici, beledig uw
eigen intelligentie en die van uw studenten niet. Peterson is geen extreem-rechtse
agitator waarvoor studenten in katzwijm zullen vallen, maar een bedaarde
gesprekspartner die zijn publiek zal uitdagen en argumenten zal aandragen voor
zijn beweringen. Ga je eigen gedachten aan hem slijpen. Doorprik zijn onzin
waar nodig, maar stop niet bij voorbaat was in je oren. De beste manier om de
samenzweringstheorie van Peterson te ontkrachten dat universiteiten linkse
bolwerken zijn van ‘postmoderne neomarxisten’, is door af en toe eens een
rechtse criticus als hem een forum aan te bieden. Niet met een speciaal
daarvoor ingerichte intellectuele schutskring, maar gewoon zoals alle andere
sprekers.
(licht ingekort in NRC, 30 oktober 2018)
Comments
Wat betreft de opmerking over antropogene klimaatverandering wil ik graag verwijzen naar een blogpost daarover: https://asz.ink/2018/03/22/on-catastrophic-anthropogenic-global-warming-theory/